Kolestewòl se yon kalite grès. Fwa ou pwodui tout kolestewòl ou bezwen, men gen kèk manje ki gen kolestewòl tou.
Lè twòp kolestewòl akimile nan veso san w yo, ou gen risk pou w gen pwoblèm nan kè w ak veso san w yo. Yo rele kalite pwoblèm sa yo maladi kadyovaskilè, oswa CVD.
Si lè w jere rejim alimantè ou ak lè w fè egzèsis, sa pa kontwole kolestewòl ou, ou gendwa bezwen pran medikaman. Pale avèk pwofesyonèl swen sante w la sou fason pou mezire ak trete kolestewòl ou a.
Fè yon Tès Kolestewòl
Ou dwe fè yon tès san pou w konnen nivo kolestewòl ou. Yo gendwa rele tès sa a tès kolestewòl, panèl lipidik, oswa pwofil lipidik. Ou dwe sispann manje oswa bwè likid ki pa dlo anvan w fè pifò tès kolestewòl. Byen suiv enstriksyon doktè w la yon fason pou w jwenn rezilta tès ki kòrèk yo.
Tès kolestewòl ou a ap mezire 4 kalite lipid (grès) nan san ou:
- Lipopwoteyin Dansite Ba (Low Density Lipoproteins, LDL) se “move” kolestewòl. LDL la kapab akimile eki bloke atè w yo (veso san yo).
- Lipopwoteyin Dansite Wo (High Density Lipoproteins, HDL) se “bon” kolestewòl.. HDL la elimine move kolestewòl la nan atè w yo.
- Lè w manje, kò ou transfòme kalori li pa bezwen yo an trigliserid. Yo estoke nan selil grès ou yo epi yo kapab ogmante risk ou genyen pou fè CVD.
- Kolestewòl total ou se kantite total kolestewòl ki nan san ou. Li gen ladan l LDL ou, HDL ou, ak nivo trigliserid ou.
Ti Konsèy pou Jere Kolestewòl Ou
Fè aktivite fizik! Lè w fè aktivite fizik, sa ap ede w pwodui plis bon kolestewòl ki pou retire move kolestewòl la nan atè w yo. Lè w fè 30 minit egzèsis (mache rapid, naje, monte bisiklèt, oswa danse) 5 fwa pa semèn, sa kapab ede w bese kolestewòl ou.
Manje manje ki bon pou lasante. Manje manje ki gen tikal grès satire ak grès trans.
Si w fimen, kite fimen. Fimen an bese nivo bon kolestewòl ou. Epitou, li genyen lòt move efè sou kè w ak veso san ou yo. Pou w jwenn èd, rele Liy kite fimen NY la (NY Quitline) nan 866-697-8487.
Si w twò gwo, megri. Lè w twò gwo, sa ogmante nivo move kolestewòl ou epi li diminye nivo bon kolestewòl ou. Menm yon ti megri ou fè kapab ede w amelyore kolestewòl ou.
Men kèk manje ou ta dwe manje pou ede w jere kolestewòl ou
Yon varyete fwi ak legim divès koulè.
- Manje ki gen anpil fib, tankou pwa, pen konplè, sereyal, pat alimantè, ak dire konplè.
- Pwodui lèt ki pa gen matyè gra, tankou lèt 1%.
- Vyann mèg ak vyann bèt volay (poul, kodenn, kana) san po. Pran sèlman 5 ons pa jou, swa apeprè gwosè yon je kat.
- Pwason ki gra, tankou somon, ton, ak makwo (ki kuit nan fou oswa griye), de (2) fwa pa jou.
- Nwa ak grenn an ti kantite (4 a 5 pòsyon pa semèn). 1 pòsyon se apeprè gwosè yon boul gòlf.
- Luil vejetal ki pa satire, tankou luil doliv ak kòlza, 2 gwo kiyè pa jou, oswa apeprè gwosè yon boul ping pong.
Men kèk manje ou pa ta dwe manje
- Lèt antye, krèm, ak krèm glase.
- Bè, jòn ze, ak fwomaj.
- Vyann ki gra, tankou vyann kochon ak bèf.
- Vyann yo transfòme, tankou bekonn, sosis, salami, òtdòg.
- Luil satire, tankou kokoye ak palmis.
- Grès ki solid, tankou matyè gra, magarin, ak mantèg.
- Fritay ak “fasfoud”.
Plis Resous
Kolestewòl
www.medlineplus.gov/cholesterol.html
Colesterol
www.medlineplus.gov/spanish/cholesterol.html
